Badania partycypacyjne

Partycypacyjne metody w planowaniu przestrzeni

Wychodzimy z założenia, że to mieszkańcy są ekspertami i głównymi użytkownikami przestrzeni publicznej. Dlatego procesy projektowania warto poprzedzić rozpoznaniem ich potrzeb. To właśnie oni mogą nam powiedzieć, w jaki sposób miejsce obecnie działa lub co sprawia, że jest martwe. Wskazać „punkty zapalne”.

Jest bardzo wiele metod badania potrzeb, ale mało z nich jest uniwersalnych. Stosowane przez nas metody badawcze projektujemy w taki sposób by dostosowane były do miejsca, grupy odbiorców, środków i możliwości. Poniżej kilka przykładów stosowanych przez nas narzędzi:

• Spacery badawcze

To technika polecana przede wszystkim przy przestrzeniach o dużej powierzchni. Pozwala na przeprowadzenie krytycznego audytu przestrzeni, zmapowanie konkretnych miejsc i elementów wymagających interwencji, ale także przypisanie miejscom znaczeń, historii, sentymentalnych wspomnień, które mogą się okazać szczególnie istotne przy opracowywaniu nowej koncepcji zagospodarowania.

• Praca na makiecie

Makieta jest jednym z najważniejszych narzędzi w konsultacjach społecznych. Bardzo wiele osób ma problemy z odczytywaniem map i rysunków technicznych, a nawet wizualizacji. Zwłaszcza w rozmowie ze starszymi mieszkańcami makieta jest niezwykle przydatna. Osoby bez wykształcenia technicznego, często pozbawione są zmysłu przestrzennego i trudno wyobrazić im sobie jak zmieni się otoczenie na podstawie nawet najbardziej szczegółowej wizualizacji. Dopiero zobaczenie podwórka w miniaturze, ale też możliwość przesuwania ruchomych elementów, takich jak – ławki, miniatury samochodów, czy inne elementy małej architektury, pozwala “poczuć przestrzeń”, zrozumieć jej układ i skalę. Dla projektanta makieta jest także skutecznym narzędziem i sposobem zebrania opinii, a także w wyjaśnianiu zasadności proponowanych rozwiązań.

• Warsztaty makieciarskie dla dzieci i rodziców

Dziecięca wyobraźnia nie zna granic. Dajmy im głos. Dzieci bardzo często są użytkownikami podwórek, przy użyciu bardzo prostych materiałów pomogą stworzyć wizję swojego ulubionego podwórka.

• Mapa mentalna (wyobrażeniowa / poznawcza)

Warsztatowa praca na mapie w bardzo czytelny sposób pozwala nam określić, jak mieszkańcy używają przestrzeni. Którędy biegną ich szlaki komunikacyjne, a także jaki jest naturalny podział na strefy: parkowania, rekreacyjną, plac zabaw.

• Sondaż / Wywiady indywidualne

W zależności od sytuacji można przeprowadzić również indywidualne wywiady. Ta technika pozwala na szybkie zdobycie szczegółowych danych i opinii. Pozwala także w bezpośredniej interakcji wyjaśnić koncepcję projektu lub doprecyzować kwestie, które budzą wątpliwości. Warto jednak pamiętać, że choć w każdej z opisywanych wyżej technik należy zadbać o reprezentatywność (liczebność grupy badawczej oraz jej struktura wiekowa) tu w szczególności powinniśmy przepytać liczebną i wiekową reprezentację mieszkańców danego kwartału podwórkowego. Pomoże nam w tym celowy dobór próby, czyli ustalenie % reprezentacji (np. 10% populacji) oraz wieku badanych (dzieci, osoby pracujące i osoby niepracujące). Grupy wiekowe determinują korzystanie z przestrzeni – inaczej „używają” podwórka dzieci, inaczej młodzież, dorośli, osoby starsze. Jeszcze inaczej podwórko funkcjonuje, gdy wśród mieszkańców otaczających je domów przeważają osoby niepracujące (renciści, osoby bezrobotne, matki z dziećmi – jest to bardzo różnorodna grupa osób)